Semana Santa w Maladze – jak się obchodzi Wielkanoc w Andaluzji

Na jeden tydzień w roku Malaga zamienia się w prawdziwy, uliczny, barokowy teatr. Ogromne platformy z bogato zdobionymi figurami Maryi i Jezusa, dźwigane na barkach wiernych oraz zakapturzeni pątnicy kroczą przy blasku świec i pochodni. Procesja porusza się w rytmie bębnów i żałobnych melodii orkiestry. Ulice przesiąknięte są wonią kadzidła. Wiwatująca i oklaskująca procesje publiczność. Śpiew i modlitwa w parze z fiestą i otwartymi do późna barami. Mieszanka emocji i uczuć: powagi i rozrywki, pokory i wielkiego rozmachu, łez wzruszenia i radosnych śmiechów. Hiszpańska fiesta. Wielkanoc w Andaluzji to niezwykły spektakl. Zobacz jak wyglądają obchody Semana Santa w Maladze!

Vamos?

Semana Santa, czyli Wielki Tydzień to wyjątkowy okres w Andaluzji. Ludzie biorą urlopy, firmy zamykają na ten czas biznes, ciężko załatwić urzędowe sprawy, a dzieci mają tygodniową labę. Miasto przez 7 dni żyje tym, co się dzieje na ulicach – widowiskowymi procesjami. Są one również okazją do spotkań z rodziną i przyjaciółmi. Bo, czy nam się to podoba czy nie, w Hiszpanii nawet kościelne, tak poważne święto jak Wielkanoc może być doskonałym pretekstem do fiesty.

Procesje Wielkiego Tygodnia, kiedyś skromne z małymi drewnianymi figurami miały służyć katechizacji uboższych wartsw społecznych. Dziś to pełne splendoru, planowane w każdym detalu widowiska, często o bardzo elitarnym charakterze, organizowane przez stworzone w tym celu wielkanocne bractwa. Obchody Wielkiego Tygodnia w Maladze urosły nawet do rangi fiesty o ogromnym znaczeniu dla turystyki międzynarodowej. Bo z roku na rok malagijska Wielkanoc przyciąga coraz więcej zainteresowanych.

*Obchody Wielkanocy w Maladze (których po raz pierwszy na żywo doświadczyłam podczas pobytu na Erasmusie w 2012 roku) stały się inspiracją i tematem przewodnim mojej pracy magisterskiej odnośnie hiszpańskich fiest i ich znaczenia dla turystyki 🙂

SEMANA SANTA – kto za tym stoi

Bractwa wielkanocne (hiszp. cofradias i hermandades) to tworzone przy parafiach zgrupowania wiernych, chcących uczestniczyć w obchodach Semana Santa. W samej Maladze istnieje 41 takich bractw. Pieczę sprawuje nad nimi Związek Bractw Wielkanocnych (Agrupacion de Cofradias de Malaga), powołany w 1921 roku w celu promowania pobożności i współpracy przy organizacji procesji. Bractwa wielkanocne różnią się między sobą m.in. kolorem strojów i symbolami. Każde z nich posiada własny ołtarz Maryi i Jezusa oraz dom spotkań – dom bractwa (casa de hermandad), w którym zaczynają się i kończą procesje. Warunkiem zostania członkiem bractwa jest oczywiście bycie katolikiem oraz opłacanie wyznaczonej stawki (zależnej od pełnionej w procesji funkcji – najdroższą jest kierowanie procesją). Członkostwo w danej cofradia jest bardzo często związane z tradycjami rodzinnymi. Najstarszym bractwem Malagi jest Cofradia Vera Cruz ( od 1505 roku), a najmłodszym Cofradia Dulce Nombre (od 2003 roku). To właśnie bractwa wielkanocne od wieków mają na celu stworzenie majestatyczngo, ulicznego spektaklu jakim są obchody Wielkiego Tygodnia.

Przygotowania do Semana Santa

Przygotowania do Semana Santa czynione są praktycznie przez cały rok. Bractwa zajmują się organizacją i planowaniem procesji, zbieraniem funduszy, odnową ołtarzy i strojów. Do tego dochodzą też próby generalne mężczyzn niosących ołtarze oraz orkiestry (której muzykę można usłyszeć już na kilka miesięcy przed Wielkanocą). Plakaty zapowiadające Semana Santa rozwieszane są na ulicach, w sklepach, barach. Na kilka tygodni przed obchodami pojawia się ich dokładny program, choć każde z bractw ma od lat wyznaczony dzień i porę swojej procesji. Przy trasie procesji często pojawiają się stoiska z goframi i churros oraz wózki „odpustowe” z zabawkami, dziecięcymi bębenkami (symboliczny instrument Semana Santa) i watą cukrową.

Przedsmakiem Semana Santa są odbywające się na tydzień przed Niedzielą Palmową tzw. traslados (czyli transfery). Figury Matki Boskiej i Jezusa przenoszone są z kościoła (gdzie przebywają przez cały rok) do domu bractwa. Tam zostaną przygotowane i przytwierdzone do platform. Zdarza się, że figury w tych procesjach niesione są przez kobiety. Towarzyszy im oczywiście orkiestra i rzesza wiernych.

*Rozpiskę procesji Wielkiego Tygodnia oraz traslados można znaleźć na oficjalnej stronie Zrzeszenia Bractw (Agrupacion de cofradias), a drukowane programy w punktach informacji turstycznej

W malageńskich sklepach tekstylnych i u krawców ruch robi się już na długo przed Semana Santa. Witryny wypełniają się dewocjonaliami i insygniami. Dewotki biorące udział w procesjach (zwane mantillas) mogą zakupić nowe dodatki jak chusty i rękawiczki.

Na parę tygodni przed Wielkim Tygodniem, na trasie procesji ustawiane są trybuny i rzędy krzeseł. To wszystko dla tych, którzy niczym w teatrze chcą usiąść na widowni i z bliska obserwować wielkanocne pochody. Zasiadają tam też rodziny członków bractw oraz urzędnicy i zaproszeni goście. Za taką wygodę trzeba jednak sporo zapłacić. Wszystko zależy od lokalizacji i rzędu. Cena waha się od 60 Euro za krzesełko w ostatnim (ósmym) rzędzie do ponad 100 Euro za rząd pierwszy. Elitarne siedzisko dla grupy 6 osób na samej ulicy Larios kosztowało w tym roku (2019) ponad 700 Euro!

*Miejsce można wykupić za pośrednictwem strony internetowej Zrzeszenia Bractw – Agrupacion de Cofradias

Tronos – główni bohaterowie wielkanocnych procesji

Tronos (inaczej „pasos”), to platformy, na których umieszczona jest figura Jezusa, Maryi i świętych. Otarze są imponujących rozmiarów, a ich waga często dochodzi do 4 ton! Zazwyczaj trono Matki Boskiej jest dużo większy i cięższy niż trono z figurą Chrustusa. Te monumentalne ołtarze mają swój początek w niewielkich dekorowanych figurach, używanych w procesjach między XV – XX w. Barokowe tronos pojawiły się dopiero po wojnie, a dziś stanowią ikonę obchodów Semana Santa. Najbardziej bogate w zdobieniu są ołtarze Maryi – od złotych koron i klejnotów, po ręcznie tkane aksamitne płaszcze, będące dziełem artystów z profesjonalnych warsztatów Malagi. Najstarsze trono Jezusa pochodzi z XVI w. i należy do bractwa Vera Cruz. Natomiast najstarszy wizerunek Maryi to pochodząca z XVII wieku Santisima de la Esperanza. Bardzo widowiskowym aktem procesji jest „taniec ołtarza” („baile de trono”), czyli efektowne kołysanie trono, spowodowane odpowiednimi ruchami dźwigających go mężczyzn. Wykonuje się go przed wyjściem i powrotem ołtarza do domu bractwa oraz w celu pozdrowienia publiczności.

Procesja Semana Santa – kto jest kim i jakie ma zadanie

Procesji zawsze przewodzi Krzyż (hiszp. cruz-guia), niesiony przez jedną z osób w towarzystwie braci ze świecami.

Jednymi z najbardziej charakterystycznych postaci Semana Santa są tajemniczy nazarenos (lub penitentes), czyli pokutnicy. Ich stroje przyciągają szczególną uwagę. Długie tuniki, pasy i spiczaste kaptury, zakrywające całą głowę, z wyciętymi otworami na oczy. Takie nakrycie głowy ma symbolizować pokorę i pokutę oraz zapewnić anonimowość. Kolory strojów oraz wyszyte symbole stanowią identyfikator przynależności do danego bractwa. W roli nazarenos często zobaczymy też dzieci ubrane w tuniki i welony. Pokutnicy idą na początku procesji, a ich zadaniem jest noszenie świec, pochodni, insygniów religijnych, czy sztandarów.

Niewątpliwie najcięższą pracę podczas proceji mają hombres de trono. Mężczyźni niosący ołtarz wykorzystują do tego swoje ramię. Do niektórych tronos potrzeba aż 300 braci! Niesienie ołtarza to nie tylko trud, pot i zmęczenie, ale też wielki prestiż i zaszczyt. Pełnienie funcji hombre de trono często przekazywane jest z pokolenia na pokolenie.

Mayordomo de trono to prawdziwy dyrygent procesji. Zwrócony przodem do ołtarza wydaje braciom komendy, kieruje ich ruchem, tempem i kontroluje wykonywane z ołtarzem manewry. Uderzeniem w dzwon zawieszony przy trono daje znak do kilkuminutowego odpoczynku podczas procesji i jego zakończenie.

W procesjach bierze udział cał rzesza innych osób, które wspierają jej prawidłowe przejście i wykonanie. Jednymi z nich są aguadores, czyli osoby podające wodę spragnionym braciom niosącym trono.

Nieodłączną asystą procesji Semana Santa jest krocząca za trono orkiestra. Wygrywane na instrumentach dętych melodie są bardzo emocjonujące i wzruszające. Towarzyszą im głośne bębny.

Przegląd wielkanocnego programu, czyli kiedy wybrać się na procesję?

Oficjalne procesje rozpoczynają się w Niedzielę Palmową. Wśród tronos tego dnia szczególną uwagę zwraca ołtarz cofradia Pollinica, przedstawiający wjazd Jezusa do Jerozolimy na osiołku. W procesji tej uczestniczą też liczne, ubrane w tuniki dzieci z palmami w rękach. Jeśli dopisze nam szczęście, to w tłumie bractwa Lagrimas y Favores możemy zobaczyć samego Antonio Banderasa! Aktor wierny tradycji od lat wraca, by uczestniczyć w obchodach Semana Santa.

W Wielki Poniedziałek niezwykle barwną i radosną procesję oganizuje bractwo Gitanos (Cygan). Śpiewając i tańcząc podążają oni za trono z Chrystusem o śniadej cerze. Tego dnia przez Malagę przechodzi też najpopularniejszy ołtarz Jezusa Zniewolonego – El Cautivo. Procesja trwająca do 4 nad ranem wraz z defiladującym wojskiem zrzesza tysiące osób.

Najdłuższą podczas całego Semana Santa procesję organizuje w Wielki Wtorek bractwo Nueva Esperanza. Rozpoczyna się ona popołudniu i trwa dobre 12 godzin. Tego dnia zobaczymy też Panną Młodą Malagi, czyli ołtarz bractwa Rocio z postacią Maryi ubraną całeą na biało i witaną przez tłum kwiatami.

W Wielką Środę niesiony jest aż przez 280 braci jeden z najcięższych tronos Malagi – Virgen de la Paloma (bractwo Paloma). Podczas tej procesji uwalniane są gołębie.

W Wielki Czwartek symbolizujący ostatnią wieczerzę ołtarz niesie bractwo Cena (jest to trono z największą liczbą figur). Niewątpliwie jedną z najbardziej lubianych i słynnych procesji jest Mena, bractwa Cristo de la Buenamuerte (Chrystusa Dobrej Śmierci). W defiladzie uczestniczą legioniści, odśpiewujący nieprzerwanie pieśń „Novio de la muerte” (Narzeczony Śmierci). Niosą oni krzyż z Chrystusem, a ołtarz z Maryją dźwigają żołnierze marynarki wojennej.

Wielki Piątek kończy żałobne procesje Wielkiego Tygodnia. To dzień największej powagi i skupienia. Prawie wszystkie procesje odbywają się bez udziału orkiestry. Jedną z najbardziej emocjonujących procesji tego dnia jest pochód bractwa Monte Calvario z ołtarzem przedstawiającym Jezusa zdjętego z krzyża w objęciach Maryi. Procesja bractwa Sepulcro jest oficjalną procesją całego Wielkiego Tygodnia, w której udział biorą władze miasta i przedstawiciele najważniejszych instytucji. Pogrzeb Jezusa symbolizuje trono z jego figurą ułożoną na katafalku. Obchody Wielkiego Piątku zamyka procesja bractwa Servitas z ołtarzem Maryi, która odbywa się w ciemnościach i przy głośno odmawianych modlitwach.

Wielka Sobota jest dniem bez procesji. Jedyna procesja Zmartwychwstania odbywa się w Wielką Niedzielę rano. Reprezentacja wszystkich bractw Malagi organizuje radosną i pełną kolorów defiladę wraz z ołtarzem Jezusa Zmartwychwstałego oraz Matki Boskiej Królowej Nieba. Procesja rozpoczyna się w katedrze i przechodzi przez centrum miasta wśród wesołych okrzyków, wiwatów i oklasków.

Zobacz jak tego roku obchodzono Wielki Tydzień w Maladze:

Semana Santa nie tylko od święta – tam, gdzie Wielkanoc trwa cały rok

Na mapie Malagi znajduje się kilka miejsc ściśle związanych z obchodami Wielkiego Tygodnia. Jeśli chcesz poczuć atmosferę Semana Santa, będąc w Maladze poza okresem wielkanocnym koniecznie zajrzyj do któregoś z nich.

Muzeum Semana Santa

Otwarte od 2010 roku muzeum mieści się w budynku z końca XVII wieku (kiedyś był to szpital św. Juliana). Ekspozycja podzielona jest na 6 bloków tematycznych, dzięku którym możemy m.in. poznać historię bractw i obchodów Wielkanocy, czy sztukę samych ołtarzy.

Adres: ul.Muro de san Julián, 2, Malaga. Otwarte od wtorku do soboty. Godziny warto skonsultować, bo często zdarza się, że jest zamknięte.

Kościoły Malagi – całoroczne domy postaci Semana Santa

Figury biorące udział w procesjach można oglądać przez cały rok w kościołach, do których przynależą dane bractwa. I tak na przykład w pięknym, gotycko – rokokowym  kościele pod wezwaniem św. męczenników Ciriaco i Paula (La Iglesia de los Santos Mártires) zobaczymy tronos aż 4 bractw: Cena, Gitanos, Huerto i Pasion.

Taberna Cofrade las Merchanas – tapas w atmosferze Semana Santa

Wyobrażasz sobie zatłoczony bar, beczki wina, zapach jedzenia i popijanie piwa w miejscu, gdzie z każdej ściany, sufitu i kąta spogląda na Ciebie wierunek Maryi czy ukrzyżowanego Jezusa? W takiej nietypowej aurze można zjeść obiad albo tapas z przyjaciółmi w założonej przez członka jednego z bractw tawernie. Pan José Tejón stworzył pierwszą knajpę w 2010 roku (ul. Mosquera), dziś mającą już miano kultowej i niebanalnej, a jednak ściśle związanej z rodzinną tradycją i świętami. Dekorację tawerny tworzą zdjęcia i pamiątki bractwa i samego właściciela. Wszystko związane z Semana Santa. Plakaty, obrazy, figurki, kaptury nazarenos, kule wosku, instrumenty i transmisje z procesji w telewizji. Karta dań i przekąsek opiera się na domowej kuchni i rodzinnych przepisach. Najbardziej znane są krokieciki babci Mery („croquetas de la abuela Mary„), kanapki z „poszarpanym” mięsem („montaditos de pringá„), czy smażone mięsne roladki („flamenquin„). Hitem tawerny jest również typowa ensaladilla rusa (sałatka z tuńczykiem, majonezem i oliwkami). Do tego mamy wybór piwa i lokalnych słodkich win malagijskich. Wieczór w tej zatłoczonej knajpce to naprawdę nietypowe doświadczenie!

Taberna ma 3 lokalizacje w Maladze: Mosquera 5 ; Andrés Pérez 9; Juan de Padilla. Ceny tapas (spore porcje) zaczynają się od 2 Euro.

Jesteśmy ciekawi Waszych opinii na temat Wielkanocy w Maladze. Podoba się, czy to nie Wasz klimat? Jakie ciekawe tradycje świąteczne dane Wam było poznać?